Ardea
Official journal of the Netherlands Ornithologists' Union

login


[close window] [previous abstract] [next abstract]

van Eerden M.R. & van Rijn S. (2021) Time shift in the exploitation of fish stocks by Great Cormorants Phalacrocorax carbo at Lake IJsselmeer: how wintering birds began competing for fish with breeding conspecifics. ARDEA 109 (3): 457-470
Maandelijkse vogeltellingen vanuit de lucht lieten vanaf het einde van de jaren negentig een sterke toename van overwinterende Aalscholvers zien op het IJsselmeer, maar niet op het Markermeer-IJmeer. Ook het foerageren door broedende Aalscholvers nam na 2000 toe op het IJsselmeer. In dit artikel vergelijken we het aanbod aan vis en de consumptie door Aalscholvers in de perioden 1985–2000 en 2001–2015. Hoewel de totale visbiomassa licht afnam, was de consumptie van vis door Aalscholvers in de tweede periode aanzienlijk groter dan voor 2000. Dit was te danken aan een sterke groei van het bestand aan Pos Gymnocephalus cernuus. Deze toename van de hoeveelheid Pos hangt waarschijnlijk samen met de grote druk van de beroepsvisserij op het systeem. In eerste instantie werd vooral de roofvis door hen zwaar bevist, waarna werd overgeschakeld op Brasem Abramis brama en Blankvoorn Rutilus rutilus. Zo werden de predatoren en voedselconcurrenten van Pos weggevist en nam het aanbod aan Pos voor de Aalscholver toe. Daarnaast heeft het verbeterde zicht onder water na 2000 de beschikbaarheid van Pos vergroot, vooral in de winter wanneer de lichtintensiteit laag is. Ook in het Markermeer is deze trend aanwezig, alleen is het doorzicht onder water hier in de winter (nog) te laag voor de vissende Aalscholvers. De geschatte exploitatie van de aanwezige kleine vis door Aalscholvers in het IJsselmeer nam toe van c. 5% in 1985–2000 tot c. 15% in 2001–2015. Niet alleen nam de exploitatie sterk toe na 2000, maar ook verschoof de visconsumptie door Aalscholvers van de zomer- naar de winterperiode, ten opzichte van de visproductie dus naar voren, eerder in het jaar. Dit betekent dat de overwinteraars de eerste keus hebben in het aanbod nadat veel jonge vis in de loop van de zomer eraan voorafgaand in het systeem is gekomen. De lokale broedvogels die, afgezien van de natuurlijke vissterfte, van hetzelfde oorspronkelijke aanbod aan vis eten als de overwinteraars zijn daarbij in het nadeel. In de periode 1985–2000 tot 2001–2015 nam de visconsumptie door Aalscholvers in de winter toe met een factor tien, terwijl dat voor de broedvogels een factor 1,6 was. Deze scheve verdeling in toename van de visconsumptie binnen het jaar is een sterk argument voor competitie tussen vogels in beide periodes van het jaar. We schatten dat de toegenomen exploitatie van vis door overwinteraars ervoor heeft gezorgd dat toename van de broedvogels een factor zes kleiner is gebleven. De resultaten worden besproken tegen de achtergrond van de aanleg van het eiland de Kreupel, sinds 2003 de belangrijkste slaapplaats en grote broedplaats voor Aalscholvers in het IJsselmeer. Daarnaast droegen de mildere winters na 2000 ook bij aan de verbeterende omstandigheden van de overwinteraars, waarschijnlijk afkomstig van de sterk gestegen broedpopulatie in de landen rond de Oostzee.


[close window] [previous abstract] [next abstract]